Hæ Reykvíkingar
Bíllausi dagurinn var um síðustu helgi. Mæting í gönguna var betri en ég þorði að vona (heyrði einhvern segja 600 manns). Umfjöllun var jákvæð. Það sem kom mér á óvart var hversu hægfara hún var. Það var vegna þess að allir voru að spjalla. Magnað hvað virkir ferðamátar ýta undir félagslegar athafnir sem gera okkur öll hamingjusamari og tengdari hvort öðru.
kv Jökull Sólberg
Samgöngusáttmálinn
Stórtíðindi dagsins eru samgöngusamningur ríkis og sveitarfélaga fyrir höfuðborgarsvæðið. Tíðindin felast einna helst í því að ríki og sveitarfélög séu í nánu samstarfi um sameiginlega framtíðarsýn þar sem ólík sjónarmið hafa þurft að mætast. Reipitogið sést hinsvegar langar leiðir.
Göngu- og hjólastígar
Hér er ríkið að koma inn af meiri þunga en áður og önnur sveitarfélög eru komin í sameiginlega uppbyggingu heildræns stíganets, þ.m.t. hjólahraðbrautir sem tengja sveitarfélögin. Reykjavíkurborg hefur verið leiðandi í uppbyggingu hjólastíga en nú verður samsvarandi fjármagni ráðstafað fyrir allt höfuðborgarsvæðið. Það má segja að búið sé að heimfæra vel heppnaða hjólreiðaáætlun á höfuðborgarsvæðið allt og fá ríkið í samstarf. Það er jákvætt.
Reykjavík mun á næstu vikum kynna samgöngu- og fjárfestingaráætlun — þar verður áhugavert að sjá hvort borgin ætlar að gera hjólum enn hærra undir höfði með auknu fjármagni. Það væri snjallt því þetta er líklega það fjármagn sem skilar sér hraðast í breyttum ferðavenjum. Hjólastígar eru ódýrir og nýtast fjölmörgum tækjum.
Þegar hjólreiðaáætlun borgarinnar fyrir 2020-2025 verður kynnt er einnig möguleiki á að aukið fjármagn renni í hjólastíga. Sömuleiðis má auka hlut hjóla með því að gefa þeim aukinn forgang á gatnamótum — eitthvað sem borgin hefur gert í auknum mæli undanfarin ár. Þar eru þá framkvæmdir sem nýtast hjólum.
Ég fylgist auðvitað grannt með þessu á næstu vikum.
Stokkar
Stærsti biti gatnaframkvæmda í Reykjavík eru stokkar. Miklabraut verður stokkuð í tveimur áföngum og mun ná undir Kringlumýrarbraut og framhjá Snorrabraut. Árið 2026 lýkur framkvæmdum og þá verður Hlíðasvæðið sunnan megin aftur tengt yfir Klambratún og hverfið ein heild. Svifryk færist á munnasvæði stokksins þar sem umferð fer inn og út. Svæðið á milli verður aðlaðandi og barnvænt. Húsaröðin við Miklubraut fer frá því að vera verst sett útaf mengun og hávaða í að vera hugsanlega vinsælust þar sem hún er beint við almenningsgarð og öflugar almenningssamgöngur.
Stokkar eru táknrænir að einu leiti; verið er að sópa umhverfisvandanum undir teppi. Liggja fyrir óumdeildar niðurstöður rannsóknarteymis Brynhildar Davíðsdóttur að samhliða orkuskiptum verði að draga úr eknum kílómetrum um helming á höfuðborgarsvæðinu ef við ætlum að standast Parísarsáttmálann. Stokkar munu greiða fyrir auknu flæði og þar birtist óvinur sáttmálans; fleiri eknir kílómetrar.
Á hinn bóginn þarf að gæta sanngirnis. Stokkar búa til mjög aðlaðandi rými fyrir aðra fararmáta sem mögulega virka til lækkunar á hlut bílsins til lengri tíma. Stokkar ganga út á að endurheimta borgarland frekar en að leysa hnúta.
Sundabraut
Sundabraut fær skrýtna meðferð í þessum pakka. Hún er ekki hluti af samkomulaginu en lifir sjálfstæðu lífi sem möguleg einkaframkvæmd. Því er svo komið fyrir í kynningarefni að í samgöngupakka felist einhver mögulegur undirbúningur fyrir Sundabraut. Í hverju það á að felast skil ég ekki. Brauðmoli fyrir ákveðin hóp?
Borgarlína
Heildarfjármagn fyrir borgarlínu til ársins 2033 er 50 ma.kr. Í nóvemberskýrslu er talað um kostnaðarmat upp á 70 ma.kr. en það er fyrir heildarkerfið. Þessar 50 ma.kr. eru því fyrir fyrsta áfanga.
Tíðindin hér eru að verið er að stækka fyrsta áfanga og fara alla leið í Mosó. Hönnun fer nú í gang fyrir fyrstu 13 km; Ártún niður í miðborg, gegnum Hlemm og að Landsspítala, í gegnum Fossvog og upp í Hamraborg.
Gert er ráð fyrir 30% vikmörkum í kostnaði. Hönnun og framkvæmd er flókin og verður mjög klæðskerasniðin að götumyndum og mannvirkjum sem eru til staðar í dag.
Fjármögnun
Áttum okkur fyrst á stefnu stjórnvalda í grænum samgöngum. Uppistaðan af aðgerðum hingað til hefur verið að hraða sölu raf- og tengiltvinnbíla með það að markmiði að draga úr eftirspurn á innfluttu eldsneyti. Ríkið lét af þremur milljörðum í niðurfellingu VSK á síðasta ári. Rafbílar greiða lág bifreiðagjöld og engin vörugjöld. Þetta býr til stækkandi gat í fjárlögum ríkisins sem hingað til hefur notað eldsneytisálögur og vörugjöld til að standa undir vegagerð. Ætlunin er að fylla þetta gat með veggjöldum sem renna í sameiginlegt rekstrarfélag sem hefur verið stofnað utan um samgöngupakkann. Veggjöld næstu 15 árin eiga að verða 60 ma.kr. skattstofn sem er helmingur pakkans.
En er yfir höfuð þörf á að fylla uppí þetta gat í fjárlögum? Viðmið ríkisskulda er 30%. Fjármálaráðherra hefur tekist að skila svo miklum afgangi síðustu ár að erlendar skuldir eru hér um bil horfnar. Í hlutfalli af þjóðarframleiðslu eru heildarskuldir komnar í 20% sem er óæskilega lágt. Nú er tíminn til að stefna á hallarekstur til að fjárfesta í grænum innviðum. Samgöngupakkinn var tækifæri til að blása til stórsóknar í grænum innviðum. Trúverðugleiki ríkisstjórnarinnar í loftslagsmálum hefði verið stóraukinn. Á sama tíma væri verið að tryggja atvinnustig í mögulegri niðursveiflu og rekstrargrundvöllur sveitarfélaga stórbættur með þéttari byggð.
Gjaldtaka af bílastæðum er tekjustofn í felum. Ríkisskattstjóri ætti að líta á bílastæði á vinnustöðum sem hlunnindi. Borgin ætti að ganga enn lengra í gjaldtöku bílastæða á borgarlandi. Líklega þurfa veggjöld eða tafagjöld svo að koma á einhverjum tímapunkti, en að mínu mati er það of snemmt. Hugsanlega má svo láta rafbíla bera sinn hluta af veggjöldum til að gæta jafnræðis þegar þar að kemur.
Niðurstaða
Gísli Marteinn var harðorður í garð þessa samkomulags. Í hans augum er hver króna sem fer í bíltengdar framkvæmdir sóun og skref í ranga átt. Við nánari athugun sést að mikið af framkvæmdaliðum tengdum bílum tengjast einnig almenningssamgöngum og virkum fararmátum. Til dæmis er ljósastýring grundvöllur að forgangsakstri borgarlínu og stokkar endurheimta aðlaðandi borgarlandi sem blæs lífi í borgina.
Göngubrýr, undirgöng og slaufugatnamót eru fylgihlutir hraðbrautahugsunar og eru því miður of veigamiklar í sáttmálanum. Stundum eru þetta plástrar sem fylgja viðhaldi á svæðum sem þarfnast stórkostlegra skipulagsbreytinga — eins og svæðið í kringum Smáralind. Þau svæði þurfa langt aðlögunarferli. Reykjavík á hverfi sem voru skipulögð fyrir tíð hraðbrauta og þar er í mörgum tilfellum auðveldara að „gera rétt“. Við eigum mislangt í land eftir því hvaða svæði eru til skoðunar á þessu 250 þúsund íbúa byggðarsvæði.
Samgöngupakkinn er stórsigur og viðurkenning á hugmyndum sem hafa þótt hálfgerð jaðarklikkun til þessa. Ráðherrar eru farnir að tala eins og upplýstir úrbanistar á köflum. Fólk er ekki í algjörri afneitun lengur. Þetta reipitog við meirihluta Reykjavíkurborgar og fagfólk SSH hefur skilað sér í ómetanlegri fræðslu yfir til ríkisins. Það er kannski það jákvæðasta við þetta ferli: Samtalið.
Nánar á samgongusattmali.is
Innlent
🛴 Rafskútuleigan Hopp fór í gang á föstudaginn. Hjólin komast 60 km á einni hleðslu og þurftu öll að fara í hleðslu eftir fyrsta dag sem gefur til kynna miklar vinsældir. Veðrið hefur átt stórleik, en vinsældirnar leyna sér ekki. Hjólin eiga að endast mun lengur en þessi sem Bird og Lime nota. Link
👏🏻 Hámarkshraði lækkaður á Reykja- og Sundlaugavegi. Link
🚶🏼♂️ Samþykkt að hluti af Laugavegi, Skólavörðustíg og Vegamótastíg verði að göngusvæði. Link
🚍 Fjölgun farþega Strætó. Link
🎟 Epískur twitter þráður um bílastæði frá Ólafi Margeirs, doktor í hagfræði. Link
🙃 Einn eigandi útgáfufélags Morgunblaðsins gagnrýnir rekstur borgarinnar. Steinar og glerhús og allt það. Link
🛣 Hér er skjáskot úr Google Maps sem sýnir hversu neðarlega Kópavogsbær hefur forgangsraðað gangandi vegfarendum og hvaða afleiðingar það hefur. Link
📮 Minni á vikulegt fréttabréf frá Degi borgarstjóra. Síðustu tveir póstar hafa verið mjög upplýsandi. Link
🚮 984 bílum fargað á mánuði að meðaltali fyrstu átta mánuði ársins. Link
🗞 Skemmtilegur skoðanapistill frá 1970: „Bíllinn þarfnast mikils landrýmis þegar hann er á hreyfingu og hlutfallslega enn meira rýmis, þegar hann stendur kyrr.“ Link
👴🏼 Ég er ekki alltaf sammála Þórarinni Hjaltasyni, en þessi grein um Borgarlínu er fróðleg og mér finnst annar og betri tónn hjá honum. Link
Erlent
🛵 The Oslo er nýtt hjól sem gæti flokkast sem micromoped. Mjög clean hönnun og minnir meira á vespu en hjól. Link
🚲 Juiced hefur hafið sölu á Scorpion; algjört tryllitæki á Indiegogo. Þetta er hjól í flokki 2 (mundi þurfa númeraplötu á Íslandi). Bird Cruiser hjólið er víst sama hjól, einnig framleitt af Juiced. Link
🇫🇷 París niðurgreiðir rafhjól um allt að €900 (120 þús kr). Snjallt því hver km á hjóli hefur jákvæð ytri áhrif, öfugt við bíla. Link
🚗 Donald Shoup, guðfaðir bílastæðahagfræðinnar er með nýja grein á CityLab: […] Most people consider parking a personal issue, not a policy problem. They follow the axiomatic observation of George Costanza in Seinfeld, who famously said that paying for parking was like going to a prostitute: “Why should I pay when, if I apply myself, maybe I can get it for free.” Link
🤩 Hasselhoff í fyndnum örflæðishasar: Moped Rider. Link
Myndin
Þetta Elon Musk shrine er nú meira ruglið.
Twitter: @jokull
Áframsendið á hvern sem er. Ekki hika við að svara þessum pósti með athugasemdum, þær berast beint til mín.